Overtuigd kiezen voor een politieke partij op basis van je geloven is geen sinecure.
Desalniettemin lees je regelmatig over kerkmensen die menen daar wel expliciete uitspraken over te mogen doen. Zelf schrik ik daar iedere keer weer van.
In 1954 vaardigden de Nederlandse bisschoppen nog een mandaat uit waarin werd ontraden op de PvdA te stemmen. Anderszins werd het katholieken in 1935 verboden om lid te worden van de NSB en de antinazistische houding van kardinaal de Jong heeft veel katholieken geïnspireerd.
Een uitspraak van Huub Oosterhuis: ‘Mijn God stemt op de SP’ deed indertijd heel wat stof opwaaien tot de voor sommigen geruststellende gedachte toe: ‘Zie je wel dat hij niet deugt’.
En wij nu? Laten we duidelijk stellen dat de Bijbel geen stemwijzer is. Toch galmt het soms: christenen voor Wilders of christenen voor Trump. ‘Ze voeren theologische gymnastiek uit om zich uit ‘heb uw naaste lief als uzelf’ te kletsen’ stond onlangs in een interview in het Nederlands Dagblad. Ik heb er persoonlijk veel moeite mee als mensen onder het mom van christen zijn adviseren een politieke partij te kiezen die standpunten verkondigt die voor een christen op zijn minst discutabel horen te zijn.
Wat mensen namens zichzelf zeggen mag natuurlijk, tegelijkertijd denk ik dat kerken als organisatie een advies om voor een politieke partij te kiezen dienen te vermijden. De kerken hebben niettemin wel de fantastische taak om telkens de ondergrens van het menselijk fatsoen te benoemen en zo te proberen de christelijke boodschap in het heden te duiden. De christelijke boodschap is niet altijd zo makkelijk, zo precies en concreet te vertalen als in een partijprogramma. Vanuit de christelijke boodschap klinkt desondanks wel bij uitstek een ethisch appel en dat is vaak best helder.
Ik heb wel eens geprobeerd de Bergrede als maatlat langs partijprogramma’s te leggen. Nou dan raak je al snel het spoor bijster.
Volgens Pinchas Lapide in zijn spraakmakende boek ‘De Bergrede, utopie of program?’ pleit alles -ook in ons tijdsgewricht- ervoor dat de radicale tekst van de Bergrede ons iets essentieels te zeggen heeft. Jezus Christus heeft in zijn voorbeeldend leven zelf ook diverse radicale keuzes gemaakt en voorgehouden aan zijn leerlingen en vragenstellers.
Wellicht is het een stap om de wezenlijke teksten van de Christelijke boodschap zoals onder andere te vinden in de Bergrede, proberen te spiegelen aan je persoonlijk geweten. Dat is voorwaar niet makkelijk, want diverse private meningen kunnen je behoorlijk dwars zitten, nog los van je menselijke zwakheden.
Toch heb ik ervaren dat een dergelijke poging je wel kan inspireren en je soms zelfs kan bijscholen. Een soort van grote schoonmaak, om een ouderwets begrip te gebruiken.
Daarbij kan het zomaar zijn dat sommige politieke partijen met al hun hebbelijkheden en onhebbelijkheden toch boven komen drijven. Goed voor een gesprek onder vrienden en kennissen om daar samen over na te denken. Voor je het weet kom je dan zo nu en dan tot standpunten die je van de daken wilt schreeuwen, denk ik.
Hubert Hendriks
Nijmegen 4 november 2024